چگونگی حذف آزبست و جایگزینی آن:
ماده‌ای را می‌توان جایگزین آزبست نمود که دارای اغلب خواص فیزیکی و شیمیایی آزبست باشد. برخی از مواد که قابلیت جایگزینی دارند در زیر آمده‌اند :
· پشم شیشه : درحال حاضر پشم شیشه یا پشم سنگ جایگزینی برای آزبست محسوب می‌شود که تاثیراتی سوء مشابه آزبست ولی در سطح بسیار کمتر دارد. از جمله دلایل استقبال نکردن از این جایگزین‌ها، این است که مواد جایگزین کمی گران‌تر و دارای ویژگی‌های کمتری نسبت به آزبست است[1].
تارهای پروپیلن ، پلی اکریلیک ، پلی‌وینیل الکا و یا سلولز: این مواد نیز به عنوان پیوند با سیمان عمل می‌کنند.تارهای شیشه‌ای با قطری حدود 20 تا 1/0 میکرومترکه از پیوندهای بین سیمان و یک ماده قلیایی مقاوم تهیه شده باشند، دارای خواص مناسبی از جمله نیروی کشش زیاد ، مقاومت در برابر فشرده شدن ، مقاومت در برابر خوردگی، قابلیت انحناء، وزن کم و مقاومت در برابر آتش بوده که به این تارها امکان می دهد تا در ساخت مصالح ساختمانی به کار گرفته شوند.
· ماده معدنی woll astonie یا متاسیلیکات کلسیم: این ماده دارای ساختمان زنجیری است که شامل 5/96درصد اکسید کلسیم و سیلیس است. قطر هر تار کمتر از 100-10 میکرومتر بوده که ممکن است در اثر سایش مکانیکی به تارهایی با قطر کمتر از 1/0 میکرومتر شکسته می‌شود و همین قطر بحرانی خطرناک است. از این ماده می‌توان به عنوان ضد‌آتش ، عایق حرارتی ، قطعات حرارتی سایشی و در محصولات شیمیایی(رنگ،چسب،مواد قالب گیری) استفاده نمود[5].
· عایق تارابگین: این عایق فاقد هرگونه آزبست است و نوع خاصی از آن در صنعت لنت‌سازی به جای آزبست استفاده می‌شود. وجود عناصری با نقطه ذوب بالا همچون اکسیدهای آلومینیم، منیزیم، سیلسیم و کلسیم در ترکیب شیمیایی پشم سرباره تارابگین نشان‌دهنده پایداری و ثبات آن در دماهای بالا است.
· لنت سرامیکی: لنت ترمز سرامیکی( لنت سبز ) دوست محیط زیست است. در اواخر دهه 1990 آزبست بدلیل مشکلات محیط زیستی از تائیدیه استاندارد خارج شد، پیدانمودن جایگزین خوب برای آزبست انگیزه شرکتهای تولیدی لنت گردید که مواد فلزی وفیبرهای فلزی جایگزین آن شد و تمرکز به سمت مواد غیر‌‌آزبستی پیش رفت تا زمانیکهشرکتAKEBONO اولین لنت سرامیکی را تولید نمود که انقلابو جهشی در تولید لنت بود. این لنت مخلوطی از سرامیک و تیتانیوم و یا سرامیک و کربن است.
· کولار(Kevlar): کولار(پلی پارافینلین ترفتالامید) مارک تجاری برای فیبر‌های ساخته شده از پارا‌آرامید قوی و سبک که مرتبط با دیگر آرامیدها مثل نومکس و تکنورا هستند. کولار 29 به دلیل استحکام بالا، طول عمر زیاد و مقاومت در برابر حرارت به عنوان جایگزینی مناسب برای آزبست در لنت ترمز است.
· ورق مقاوم حرارتی: این محصول متشکل از لایه منسوج بافته از جنس 100 درصد پنبه‌ای، به عنوان بستر اصلی است و به وسیله کامپوزیتی از رزین‌ها به همراه افزودنی‌های مجاز، مذاب و اشباع‌شده و با ضخامت‌های گوناگون تولید شده و هیچ‌گونه آزبستی در آن به کار نمی‌رود. متخصصان ایرانی با تلاشی شش ساله توانستند، از نسوج بافته صد در صد پنبه‌ای به عنوان مواد اصلی ورق‌های مقاوم حرارتی در این اختراع استفاده کرده وبه بازار عرضه کنند.
بحث و نتیجه گیری :
قدر مسلم آزبست با تمامی محسناتی که دارد، ماده‌ای بسیار خطرناک و تهدید‌کننده سلامت انسان و محیط زیست است. به عنوان راه‌کار برای مقابله با این معضل می‌توان موارد ذیل را بر‌شمرد :
_ سهیم بودن کارفرما و کارگران در برقراری یک محیط پاک و سالم
_ درج استفاده از آزبست در برچسب محصولات تولیدی
_ جهت دورریزی و دفن آزبست و ترکیبات آن باید آنها را در محفظه‌ای قرار دهند و با سیمان تثبیت کنند.
_ نقل و انتقال پسماندهای حاوی آزبست باید در ظروف در‌بسته انجام گیرد
_ سوزاندن و خاکستر‌کردن پسماندهای محتوی آزبست مجاز نیست[3]
_ دورریزی آزبست‌های شکننده ، مستلزم انجام آمایش توسط آب و ترکیبات آبدار است و در صورت امکان،باید در محل‌های مخصوص دفن شوند[1]
_ آزبست‌های غیرشکننده نیز تا زمانی که دفن شوند باید مرطوب نگهداشته شوند
_ ظروف محتوی پسماندهای دارای آزبست می‌بایست در گودالها و ترانشه‌های به عمق 2 متر دفن و با خاک کامل پوشیده شوند[2].
برای حذف کامل آزبست باید هماهنگی و همکاری بین وزارتخانههای مربوطه مانند صنایع و بهداشت با سازمان محیط زیست برقرار شده و اعلام هشدارهای جدی به مردم صورت گیرد. در بحث آلودگی هوا به مواد سرطان‌زا نیز باید نهادهای مختلف برای برطرف کردن این معضل همکاری کنند اما متاسفانه این ارتباطات نیز بسیار کم بوده و برنامه منسجمی هم در این زمینه وجود ندارد.
وزارتخانههای صنایع و بهداشت باید با حمایت از مراکز تحقیقاتی برای جایگزینی آزبست با ترکیبات بی‌خطر وارد میدان شوند و با برنامه‌ریزی و نظارت جدی مواد و ترکیبات جایگزینی را برای صنایع فراهم کنند.
